ZESPÓŁ STOPY CUKRZYCOWEJ (ZSC) jest wynikiem źle wyrównanej cukrzycy, powodując zaburzenia układu naczyniowego (zmiany niedokrwienie) i/lub układu nerwowego (neuropatia). Objawia się długo gojącymi się ranami, obrzękiem, martwicą, infekcją lub deformacją w obrębie stopy. Rany cukrzycowe są też dużo bardziej podatne na wystąpienie zakażenia.
NEUROPATIA – zaburzenia czucia, temperatury i wibracji. Warto pamiętać, że utrata czucia w stopach sprzyja urazom, oparzeniom i otarciom, np. od obuwia. Rana zazwyczaj powstaje pod złogiem twardej skóry w postaci modzela/odcisku.
Neuropatia przyczynia się również do zmian w budowie stopy.
Leczenie polega przede wszystkim od zastosowania odpowiedniego odciążenia i systematycznego usuwania modzela otaczającego owrzodzenie. W zależności od lokalizacji i rozległości owrzodzenia stosuje się różne metody odciążenia: specjalistyczne obuwie, wkładki odciążające, kule, gips lub pobyt w łóżku.
NIEDOKRWIENIE – jest skutkiem miażdżycy tętnic. Objawia się suchą, bladą, cienką, łuszcząca się skórą na stopie. Może prowadzić do zaniku mięśni stopy i łydki oraz ich ból podczas chodzenia. Rany występują najczęściej w postaci czarnej martwicy na palcach. Zaburzenie ukrwienia wykrywamy przez badanie tętna na stopie. Zazwyczaj wymagana jest poprawa ukrwienia poprzez operację udrożnienia tętnic (angioplastyka tętnic kończyn dolnych) i/lub terapię w komorze hiperbarycznej.
TYP MIESZANY – łączy cechy neuropatii i niedokrwienia.
PAMIĘTAJ!
! Cukrzyca jest nadal NAJCZĘSTSZĄ przyczyną nieurazowej amputacji kończyn dolnych.
! U połowy pacjentów, którzy utracili stopę w wyniku ZSC, w ciągu 3 lat od zabiegu dochodzi do amputacji drugiej kończyny.
! 85% amputacji nóg u chorych na cukrzycę jest poprzedzonych owrzodzeniem stóp.
! 4-10 % chorych na cukrzycę ma rany na stopach.
! 80% ran stóp jest następstwem urazu – najczęściej źle dobranego obuwia.
Dla tego najistotniejszą rolę odgrywa profilaktyka i właściwa pielęgnacja, mogąca zapobiec do 80% amputacji.
NIELECZONY ZESPÓŁ STOPY CUKRZYCOWEJ (ZSC) POWODUJE:
● deformacje stopy
● utrata funkcji podporowych (chodzenia)
● przewlekłe i trudne do wyleczenia stany zapalne kości
● zmiany martwicze
● amputacje
● inwalidztwo
● przedwczesny zgon
Czynniki ryzyka wystąpienia ZSC:
● Neuropatia
● Zmiany niedokrwienne tętnic kończyn dolnych
● Zniekształcenie stóp
● Obecność modzeli
● Niewłaściwe obuwie
● Niewłaściwa higiena stóp lub jej brak
● Ograniczona ruchomość stawów
● Niekontrolowana cukrzyca
● Brak wiedzy chorego
● Długi czas trwania cukrzycy
● Wysoki poziom cholesterolu
● Niewyrównane nadciśnienie tętnicze
● Zaburzenia widzenia, ślepota
● Przewlekła choroba nerek
● Alkoholizm i palenie papierosów
! Jeśli zaobserwujesz u siebie ranę należy bezzwłocznie udać się do specjalisty. W przypadku ran cukrzycowych nie stosuje się maści. Rana powinna być każdorazowo właściwie opracowana i oczyszczona przez pielęgniarkę lub lekarza. Zwykle zakładane są opatrunki specjalistyczne antybakteryjne utrzymujące wilgotne środowisko leczonej rany, wymagające wymiany jedynie co kilka dni.