Ortopodologia

Prawidłowo zbudowana stopa, czyli stopa nie dająca żadnych dolegliwości bólowych, z dobrze wysklepionymi łukami, a co za tym idzie z prawidłową biomechaniką, jest zjawiskiem niezwykle rzadkim u osób dorosłych. Jak w związku z tym można określić „zdrową stopę”? Stopa zdrowa występuje wtedy, gdy niewielkie odchylenia od normy nie zaburzają jej funkcji. Funkcjonalne płaskostopie, czy funkcjonalna stopa wydrążona, poruszająca się bez ograniczeń, wolna od bólu, jest stopą zdrową, a więc także stopą prawidłową.

Deformacjami stóp nazywamy zmiany w układzie kostno-stawowo-mięśniowym, mające wpływ na funkcjonalność stóp i całego układu ruchu. Możemy wyróżnić trzy podstawowe warianty zniekształceń:

• zniekształcenia wrodzone
• funkcjonalne deformacje stopy prawidłowej
• deformacje spowodowane przeciążeniami.

Każda z tych deformacji może powodować zmiany na skórze stóp.
Skóra jest najcięższym i największym organem naszego ciała. Przede wszystkim spełnia funkcję ochronną, ale także bierze udział w regulacji termicznej, gospodarce wodnej, procesach przemiany materii.
Na podeszwach stóp skóra jest najgrubsza i odbiera bodźce cieplne, dotykowe i bólowe. Tak jak na pozostałych częściach ciała, składa się z trzech warstw.
Ważną informacją mającą wpływ na rogowacenie występujące na podeszwach skóry stóp jest fakt, że nie ma tam gruczołów łojowych. Ma to wpłynąć na przyczepność do podłoża, jednak brak sebum skutkuje brakiem naturalnego płaszcza lipidowego, co oznacza pogrubieniem naskórka, w celu ochrony uciskanych miejsc. Przyczepność do podłoża poprawiają także gruczoły potowe, których jest około 300 000 na obu stopach. Mają znaczenie również w termoregulacji.
Skóra stóp reaguje przede wszystkim na trzy czynniki drażniące:

• stres mechaniczny – ucisk i tarcie, wywołane najczęściej deformacją w obrębie stopy, ale także nieodpowiednia pielęgnacja (frezowanie skóry, skaleczenia, zbyt intensywne opracowywanie naskórka)
• stres termiczny – zbyt wysoka temperatura, np. poprzez tarcie podczas opracowywania stóp, lub zbyt niska temperatura, np. przy odmrożeniach.
• stres chemiczny – kwasy (popularne skarpetki złuszczające, pedicure kwasowy itp.)

Wszystkie te czynniki drażniące mają wpływ na zwiększenie produkcji komórek w warstwie podstawnej naskórka, a co za tym idzie zagęszczenie korneocytów w warstwie rogowej. Dochodzi także do zmian głębokich w skórze właściwej i nierównomiernego zagęszczenia komórek kolagenowych. Powoduje to powstanie modzeli i głęboko wnikających odcisków, które znacznie obniżają komfort chodzenia.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, hiperkeratozy, to nieprawidłowe zagęszczenie wierzchnich warstw naskórka, które stanowią reakcję obronną skóry na nadmierny ucisk i tarcie, wywołane najczęściej deformacjami stopy i nierównomiernym rozkładem sił.

Znając deformacje wynikające ze złego ustawienia stóp i reakcję skóry podeszw na nadmierny ucisk i tarcie możemy wyróżnić kilka nieinfekcyjnych zmian skórnych przebiegających z nadmiernym rogowaceniem:

• odciski
• modzele
• zespół pękających pięt

Zmianami, na które największy wpływ mają deformacje stóp, to modzele i odciski.

Diagnostyka

Najważniejszą rzeczą przy odpowiednim dostosowaniu zaopatrzenia ortopedycznego dla pacjenta z konkretnym problemem jest określenie źródła problemu. Zaburzona biomechanika ma ogromny wpływ na zwiększenie działania siły nacisku na stopy. Aby dokładnie zbadać problem, należy wykonać konkretne badania. W dzisiejszych czasach mamy ogromne możliwości diagnostyki stóp. Ostatnio najbardziej popularne i najbardziej szczegółowe są badania podoskopowe i badania komputerowe na platformie pedobarograficznej.

Do oceny podeszwowej części stopy pod kątem występujących odcisków, modzeli używa się podoskopów i skanerów.